İlk çağlarda, İslamiyet’ten önce bilimsel çalışmaların Aleviler arasında çok ileri olduğu, geliştiği anlaşılıyor. Bunun güçlü bir hipotez olduğu düşünülebilir.
Bugün ise Aleviler Ali, Hasan, Hüseyin diyerek, on iki imamlar diyerek, bu imgelere bağlanarak geri bir kültür, geri bir düşünsel ortam ortaya koyuyorlar.
O zaman şöyle denebilir: İslamiyet’ten önceki yıllarda, İsa’dan önceki çağlarda bu kadar ileri olan Aleviler, ana rahmindeki ilk kırk günü bile anlayabilen, çözümleyebilen Aleviler bugün neden geri bir düşünsel ortam ortaya koyuyorlar?
Müslümanlığın hiçbir kuralını yerine getirmeyen, Müslümanlığı yaşamayan Aleviler neden “Esas Müslüman biziz” deyip duruyorlar?
Alevi yazarların, Alevilik konusunda araştırmalar, incelemeler yapan kişilerin bu olgular üzerinde düşünmelerinde yarar vardır. Alevi düşüncesindeki bu gerilemenin tarihsel olarak irdelenmesi de gereklidir. Bütün bunlar Alevilerdeki kafa karışıklığının devam ettiğini de göstermektedir.
Aleviler cem evlerine vurgu yapıyor, hükümetten cem evlerini talep ediyor. “Biz Alevi’yiz, biz ibadetimizi cem evlerinde yaparız, cem evlerini talep ediyoruz” diyorlar.
Devlet ve hükümet, Diyanet İşleri Başkanlığı aracılığıyla bu talebe şu karşılığı veriyor: “Alevilik Müslümanlığın bir koludur. Alevilik Müslümanlık içinde yer alan bir kültürdür. Müslümanların ibadet yeri de camilerdir..."
Bu cevap üzerine Aleviler yine “Biz Aleviyiz, cem evlerini istiyoruz” diyorlar. Ama sadece bu kadar söylüyorlar.
Halbuki devlet ve hükümetin “Alevilik Müslümanlık içinde yer alan bir kültürdür, Müslümanların ibadet yerleri de camilerdir” açıklamasına karşı Aleviler:
“Biz Alevi’yiz, Müslüman değiliz. Alevilerin ibadet yeri cem evleridir.
Aleviler Müslüman değildir ki camiye gitsinler, Hıristiyanlar camiye gidiyor mu?” diyebilmelidir.
Ama Aleviler “Biz Aleviyiz” diyorlar. Ama “Biz Müslüman değiliz” diyemiyorlar. Bunun ötesinde, “Esas Müslüman biziz” diyerek oyalanıp duruyorlar.
İsmail Beşikçi