Can DÜNDAR : Cami sayısı 12 Eylül'den sonra arttı

YÖK Başkanı, camileşme oranı araştırmasında "Türkiye'de İslam yükseliyor mu" sorusuna yanıt aradı

İki hafta önce (4 Şubat 2008) bu köşede "Türkiye'de 67 bin okul, 85 bin cami var" diye yazmıştım.

İlk bakışta bu sayılar bir fikir vermeyebilir.

Önemli olan, bu rakamların yıldan yıla nasıl bir seyir izlediğini belirlemek. Yani "okullaşma" ve "camileşme" eğilimlerini saptayabilmek...

Okullaşmayı sonraya bırakacağım.

"Camileşme oranı" konusunda ciddi bir çalışma var.

Yapan?

Prof. Dr. Yusuf Ziya Özcan...

Yeni YÖK Başkanı...

1990'da "Ülkemizde Cami Sayıları Üzerine Sayısal Bir İnceleme" başlıklı bir makale yazmış ve bu makalesi "İslami Araştırmalar Dergisi"nde yayımlanmış. (Volume: 4, No: 1, ss: 5-20.)

Prof. Özcan, makalenin girişinde diyor ki:

"Bu çalışmanın bir amacı da laiklik, türban ve 'İslamın yükselişi' konularının tekrar gündeme geldiği şu günlerde cami sayılarını tespit edip 90'lı yıllarda çok tartışılacağını düşündüğümüz bu konuda çalışan bilim adamlarına yardımcı olmaktır."

Tartışma 90'lardan 2000'lere taştı. Konu "türban ve İslamın yükselişi", yazan da çiçeği burnunda YÖK Başkanı olunca makale hepten ilginç bir hal aldı.

Bakalım ne sonuç çıkıyor:

12 Eylül'den sonra arttı

Prof. Özcan, özellikle 1986-88 dönemini inceliyor. Ancak önce 70'li yıllardaki durumu özetliyor.

Buna göre 1971-88 döneminde il ve ilçe merkezlerinde nüfus yüzde 111 artarken, camiler yüzde 92 oranında artmış.

Bucak ve köylerde ise yüzde 10'luk nüfus artışına karşın yüzde 38'lik bir cami artışı görülmüş.

Yani il merkezlerinden ziyade ilçe ve köylerde bir cami artışı gözleniyor. Bunda köylerin illerden alınıp ilçe merkezlerine bağlanması türünden idari değişiklikler de rol oynamış olabilir.

Prof. Özcan, "'İslamın yükselişi' tartışmaları için daha enteresan olan şudur" diyor ve şu rakamları veriyor:

12 Eylül'den sonra, yani "1981-88 döneminde ülke genelinde nüfus yüzde 20 artarken camiler yüzde 32 artmıştır."

Camiler kentlere kayıyor

Gelelim Prof. Özcan'ın asıl incelediği 1986-88 dönemine...

1986'da 60 bin olan cami sayısı 88'de 63 bine ulaşıyor.

Bu, nüfusa kıyasla büyük bir artış değil. Ama camilerin dağılımında önemli bir değişim yaşanıyor:

Bu dönemde köylerde yüzde 1-2 oranında gerçekleşen cami artışı, il ve ilçe merkezlerine gelince artıyor.

1986-87 arası il ve ilçelerde cami artışı yüzde 3,6...

1987-88 arası, bu oran yüzde 7,6'ya fırlıyor.

Cami sayısının nüfusa bölünmesiyle elde edilen "camileşme oranı"nda da 1987'de gözle görülür bir artış oluyor:

1986-87'de il ve ilçe merkezlerinde binde 3 azalan camileşme oranı, 1987-88'de yüzde 3,4 artıyor.

Türbanın tetiklemesi mi?

Neden bu patlama?

Prof. Özcan bu konuya girmiyor. Ama ben bir hatırlatma yapmak istiyorum:

Camileşme oranının patladığı 1987, seçim yılıydı ve gündemde yine türban tartışması vardı.

1986 sonunda YÖK türbanı yasaklamıştı. Başbakan Özal, yasağa karşı çıkarken "Günah, yasağı koyanların başına" demişti.

Türbanlı öğrencilerin eylemine destek verenler arasında kapatılan AP'nin Genel Başkanı Süleyman Demirel de vardı.

Cumhurbaşkanı Evren, kürsüde hadisler okuyarak yasağı savunuyordu. Ecevit, "Kimse laik devleti hadislerle savunmaya kalkışmasın" diyordu.

Cumhuriyet'te Uğur Mumcu, yurtdışında görev yapan imamların maaşının Dünya İslam Birliği (Rabıta) tarafından ödendiğini ortaya çıkarıyordu.

"Affedersiniz, her şey tamamıyla ortada, çırılçıplak kadın resimleri basan" yayın organlarına Muzır Yasası çerçevesinde ceza yağdırılıyordu.

Ve seçimden Özal'ın ANAP'ı birinci çıkıyordu.

Kentlerde camileşme oranının patladığı yıl, işte o yıldı.

En çok cami yapılan bölge?

Peki hangi en çok bölgelerde cami yapıldı?

Hangi kent başı çekti?

İmam hatip okullarının ve cami yaptırma derneklerinin artışı bu eğilimi nasıl besledi?

Prof. Özcan'ın bu sorulara yanıtları da yarına...

Can Dündar 

<!--

var prefix = 'ma' + 'il' + 'to';

var path = 'hr' + 'ef' + '=';

var addy50391 = 'can.dundar' + '@';

addy50391 = addy50391 + 'e-kolay' + '.' + 'net';

var addy_text50391 = 'can.dundar' + '@' + 'e-kolay' + '.' + 'net';

( '' );

50391 );

( '' );

//-->n

<!--

( '' );

//-->

<!--

( '' );

//-->

MİLLİYET - 18 Şubat 2008 / Pazartesi