DÜNYA FELSEFE GÜNÜ: Marksist felsefe din ve sermayecilik

... İşte Maraş ve Sivas kıyımları ve katliamları, Turan Dursun gibilerinin öldürülmesi de 'iyi niyetli' dindarların tezgâhladığı birer katliamdan çok emekçilerin dayanışmacı kültürünü etkisiz hale getirmek için ezen sınıfların ve sermayeci düzenlerin bir tasarısı, bir planı olmuştur. Burjuvazinin dini kurumlara karşı mücadelesi, devrimci olduğu dönemlerdeki tutumu da dahil hiçbir zaman dinden kurtulma, ondan özgürleşme biçiminde olmamıştır...

DÜNYA FELSEFE GÜNÜ: Marksist felsefe din ve sermayecilik

Düşünce tarihine bakıldığında filozofların gündemini işgal eden konulardan birinin de din olduğu gözlerden kaçmıyor. Birçok filozofun düşünüş tarzı dine karşı aldığı tutuma göre değişiklik gösteriyor. Felsefeyi dinin hizmetine sunan filozofların tüm ortaçağ boyunca etkili olduğu görünürken, Rönesans'la birlikte felsefenin yeniden Antik Yunan'daki seküler biçimine dönüştüğü ya da onun içinden yeniden doğduğuna tanık olunuyor. Dinsel doğmalar aydınlanma felsefesinin özellikle boy hedefi haline gelse bile, bu felsefe din ile felsefi ve ideolojik planda güçlü bir hesaplaşma yapamamıştır. Halen düşünce gelişimlerinin ve çağdaş yaşamın önüne geçme denemelerinde bulunan teolojik, dinsel oluşumlar en kapsamlı eleştirisini K. Marks ve Marksist filozoflardan almıştır.

Dinlerin tarihi, insanlığın tarihi kadar eskidir. Başlarda tamamen insani niteliklerle ortaya çıkan dini duygu ve düşünceler özel mülkiyet ilişkilerinin gelişmesiyle farklı kılıklara bürünmüş, gayri insani bir istikamette hareketini sürdürmüştür; halen de durum yeni biçimlere bürünerek, zaman zaman köktendincilik düzeyine de yükselerek devam etmektedir. Modernleşme sürecinde iki önemli ve temel eleştiri yapıldı dine. Birisi aydınlanmacılardan geldi. Voltaire, Diderot gibileri "dine gerek yok, tanrı yeterli" derken, Baron Dolbach daha da ileri gitti, ateist olduğunu ilan etti. Diğer eleştiri ise Marksistlerden geldi.

BİLİNÇLENME VE AYDINLANMA MESELESİ

K. Marks "Hegel'in Hukuk Felsefesine Katkı"da halkın gerçek mutluluğu için dinin ortadan kaldırılması gerektiğini yazdı. Bunlardan başka Nietzsche tanrının öldüğünü ileri sürdü ya da bu görüşe sığındı. Feuerbach ise dini insan ve toplumun yabancılaşması olarak gördü; tanrının insanları değil insanların tanrıyı yarattığını öne sürdü. Bakunin de dinin toplumsal devrimle ortadan kalkacağına inanıyordu.

Günümüzde de sorun genellikle iki perspektiften değerlendiriliyor ya da dine ilişkin açıklamalar bu iki bakış açısının izlerini taşıyor. Hatırlanacağı gibi K.Marks özellikle 'Yahudi Sorunu' ve daha bir çok yazısında dinsel konulara değiniyor ve dinin belirli ekonomik-toplumsal ilişkilerin bir ürünü olarak ortaya çıktığının altını çiziyordu. Marks, dini ruhsuz dünyanın ruhu, halkların afyonu olarak değerlendirmişti.

Onun Yahudi Sorunu'nda söylediği özetlenirse: Komünistler liberallerin çokça altını çizdikleri mülkiyet özgürlüğünü savunmazlar mülkiyetten kopma özgürlüğünü savunurlar; ticaret ve ekonomik faaliyetlerde bulunma özgürlüğünü istemezler bu faaliyetlerden uzaklaşma özgürlüğünü isterler. Sonuçta Marks'a göre komünistler üretim faaliyetlerinin bir ürünü olarak ortaya çıkan ve liberal düşünürlerin çok önemsediği dinlerin özgürlüğünü savunmazlar dinden kopma, kurtulma özgürlüğünü savunurlar. İnsan ruhsallığının dinsellikten kurtulup dünyevileşmesini arzularlar ve arkasına sermayeci düzenlerin gücünü alan dinin öbür dünyaya ittiği cenneti yeryüzünde gerçekleştirmek için mücadele ederler.

Dinsel her ortam köktendincilik tehlikesi için bir potansiyeldir. Dolayısıyla köktendincilik dinden, din de sermaye ilişkilerinden ayrı ele alınamaz. Bu açıdan din meselesi yalnızca kültürel çerçevede ele alındığında çözüm de bu paralelde tartışılıyor ve siyasal yollardan dincilik ve onu temeline alan köktendincilikler etkisiz hale getirilmeye çalışılıyor. Yani aydınlanmacılarda ve liberallerde olduğu gibi sorun köktendincilik yönünden bir asayiş sorunu, halk kesimi için de bir bilinçlenme ve aydınlanma meselesi olarak algılanıyor.

DİNLERİN GELİŞİM SEYRİ

Din sorunu ve şeriatçı bir yapı kazanan somut durumlar son yıllarda ülkemizde de olduğu üzere yoksul kesimlerin eğitimsizliğine, bilgisizliğine indirgeniyor. Bunda isabet olduğu doğrudur; örneğin milliyetçilikler ve faşizmler de yoksulluktan beslenmektedir. Sorunu kültürel düzeyle sınırlandıranların yoksulluğun kaynağını araştırmadıkları, bu kaynağa ortam oluşturan kapitalizmin tasfiye edilmesini ne yazık ki düşünmedikleri görülüyor.

Dinselliğin ve bu taban üzerinde kurulan köktendincilik tehlikesi liberallerin önermeleriyle çözülemeyeceği gibi faizi serbest bırakmanın politikasını yapan kesimlerin çözüm önerileriyle de sonuca ulaşacağa benzemiyor. Din sorununun yanı-sıra etnik sorunlar, demokrasi ve kadın sorunları ile benzeri insan hakları meseleleri de hiçbir toplumda ekonomik ilişkilerin dışında ele alınarak kalıcı çözümlere ulaşmış değildir. Çünkü yüzyıllardır bazı değişikliklerle uygulanan bu piyasa ekonomi politikalarıyla bu sorunların insani düzeye çekile-mediği görülmüştür.

Doğu toplumlarında dinin gücü Batı toplumlarınkinden fazla olsa da kapitalizmin en fazla gelişkin olduğu toplumlarda da din bir tehlike potansiyeli olma özelliğini sürdürmektedir. Yani sorun Batılılaşarak da çağdaş bir çözüme kavuşamayacaktır. Zira orada da benzer sorunlar yaşanmaktadır. Çünkü köktendincilik giderek daha kompleks bir oluşum haline gelmekte, din dışı unsurlarla operasyo-nel bir yapı kazanmaktadır. Dinlerin gelişim seyri birbirlerine benzerlik göstermektedir; Musevilik ve Hıristiyanlık İslam'dan daha masum değildir.

HALKTAN YANA OLMADILAR HİÇ

Erkeklerin başı giyotinlere verilirken, kadınlar diri diri yakılırken ya da toprağa gömülürken bu dinlerin papaları ve halifeleri deyim yerindeyse kalem kırmışlardır. İsviçre'de teokratik bir monarşi kuran Calvin, Servetus'u idam ettirirken, katolikler Bruno'yu yaktırırken dinlerine ve Tanrılarına sığındılar. Denebilir ki dinler hep halk kesimlerinin yanında görülmüş ama hiçbir zaman halktan yana olmamışlardır. Hatırlanacağı üzere Mussolini'yi, Hitler'i desteklemek için papalar sıraya girmişti.

1980'DEN SONRA ARTAN İMAM HATİPLER

Din, gerçekte dindarların öfkelenmesinin çok ötesinde bir öze ve görünüme sahiptir. Bu yüzden onu sınıf ilişkilerinden, egemen sınıfların amaçlarından, politikalarından, devletten ve günümüz açısından emperyalizm olgusu dışında değerlendirmek gerçekçi değildir. Köktendincilik halk kesimlerinin, aydınların ve sosyalistlerin haklı olarak sorun yaptıkları bir tehlikenin karşılığı olmakla beraber emperyalistlerin de sözde karşı oldukları bir olgudur. Gerçekte ise emperyalistler köktendinci yapılanmaların en büyük destekçisidirler, yeter ki bu yapılar kendi kontrolleri altında olsun ve istedikleri biçimde onu biçimlendirebilsinler ve yönlendirebilsinler.

Çok bariz örnekler vardır: En çok imam hatip okulu ABD destekli 12 Eylül 1980 cuntacılarının gözetiminde yapılmıştır. 1990'lar da etkili olan Hizbullah'ın hangi çerçevede Türkiye'de örgütlendiği biliniyor. Yine El Kaide'nin de ABD emperyalizminin bir projesi olduğu herkesin malumu. Sermaye güçleri Irak'ta olduğu üzere, dinsel yapıların etkili olduğu toplumlarda kendilerine kolaylıkla ittifaklar bulabiliyorlar. Sermaye din ile ittifak kurduğunda demokrasinin en büyük düşmanı olabiliyor ama aynı ittifak yine dinsel yoldan hareket ederek yaptıklarının meşru olduğunu genişçe bir kesime inandırtabiliyor.

Açıklık, eleştiri ve tartışma çağdaş insan ve toplum için demokrasiyi gerektirir. Dinsel düşünce ve davranış tarzı ise bu çağdaş görünümün karşısındadır. Bu tarz oluşumlar bugün demokrasi istiyor, tartışma hakkı istiyor. Eğer tartışma ve demokratik ortamın kaldırılması için bu haklar isteniyorsa buna demokrasi güçlerinin tavır alması meşrudur, hatta bu kesimlerin tartışma ve eleştiri ortamından uzaklaştırılmaları da meşru olmalıdır. Unutulmamalı ki çağdaş insan demokrasiyi yalnız seçimle, dolayısıyla çoğunluk hesabıyla kazanmış değildir. Demokrasi, bilim ve felsefe cephesinde, siyasi arenada şehitler verilerek kazanılmış olduğu için onu kazanan gelenek, demokrasiyi seçimle ve de parmak hesabıyla kaybetmek istemeyecektir.

NEFRETE DÖNÜŞEN POLİTİKALAR

Marksistler açısından kutsal feodal inançların, metafizik ve teolojik dinsel tutumların panzehiri ise felsefedir; daha doğrusu bilimsel, felsefi, ideolojik ve örgütsel mücadeledir; baskı, şiddet ve terör değildir. Onlar açısından katı, mutlak ve dinsel tutumlar yaşamın gelişmesine, yaşam standartlarının yükselmesine, demokrasi bilincinin egemen hale gelmesine, insanın ve toplumun özgürleşmesine terstir. Bu yüzden Marks'ın dediği gibi halkın özgür ve mutlu olması için bütün dinlerin ortadan kaldırılmaları şarttır.

Egemen sınıflar emekçi mücadelelerinin etkisini kırmak, azaltmak için dini değerlerin durumunu her zaman gündemlerinde tutmaktadırlar; dinler, mezhepler ve tarikatlar arasındaki farklılıkları kine nefrete dönüştüren politikalarla aktüel hale getirmektedirler.

* * *

Kapitalizm, feodalizm ve emperyalizmin yenilmesi...

İşte Maraş ve Sivas kıyımları ve katliamları, Turan Dursun gibilerinin öldürülmesi de 'iyi niyetli' dindarların tezgâhladığı birer katliamdan çok emekçilerin dayanışmacı kültürünü etkisiz hale getirmek için ezen sınıfların ve sermayeci düzenlerin bir tasarısı, bir planı olmuştur. Burjuvazinin dini kurumlara karşı mücadelesi, devrimci olduğu dönemlerdeki tutumu da dahil hiçbir zaman dinden kurtulma, ondan özgürleşme biçiminde olmamıştır.

SORUN DİNE ÖZGÜRLÜK TANIMAKTA DEĞİL

Gerek liberal anlayışın gerek aydınlanmanın öne sürdüğü hoşgörü ile din ve vicdan özgürlüğü de gerçek anlamda laikliği getirmemiştir. Çünkü sorun dine özgürlük tanımakta değil dinden özgürleşmektedir. Oysa dine karşı tutumlar sonuna kadar felsefi ve ideolojik kararlılıkla sürdürülmemiştir. Dolayısıyla her türlü dinsel ve dogmatik yapının, inanç dizgesinin, ilahi erkin ve köktendinciliğin aşılması ancak üç dağın asılmasıyla; feodalizmin, kapitalizmin ve emperyalizmin yenilmesiyle mümkündür,
 
MEHMET AKKAYA

<!--

var prefix = 'ma' + 'il' + 'to';

var path = 'hr' + 'ef' + '=';

var addy57193 = 'akkaya44' + '@';

addy57193 = addy57193 + 'hotmail' + '.' + 'com';

var addy_text57193 = 'akkaya44' + '@' + 'hotmail' + '.' + 'com';

( '' );

57193 );

( '' );

//-->n

<!--

( '' );

//-->

<!--

( '' );

//-->

21.11.2007 - BirGün