Necdet SARAÇ : Afife ve Sivas 

Benim uydurduğum hiçbir şey yok bu metinde. Hepsi belgelere dayanıyor. Her satırın kaynağını gösterebilirim. Ya mahkeme tutanaklarındadır ya da olayı yaşayanların tanıklıklarında, yazdıkları kitaplarda, basında çıkan söyleşilerde. Üzülerek söylüyorum. İzleyeceklerinizin hepsi gerçek’ diye yazmış Genco Erkal ‘Sivas 93’ oyunu için.

‘Sivas 93’ Madımak katliamını anlatıyor. Hani 2 Temmuz 1993’te 35 yazarın, ozanın, semahçının, 12 yaşındaki Koray'ın katledildiği 'Sivas 93’. Hani yangından hemen sonra devlet kredileriyle çok kısa sürede restore edilerek yeniden ‘hizmete sunulan’ ve alt katında kebap lokantası olan Madımak Oteli. Hani müze yapılmaması için direnilen, ‘müze yapamıyoruz çiçekçi yapacağız, çiçekçi de yapamıyoruz kitapçı yapacağız’ denilen, sonrada 'bu da mümkün değil' denen katliam merkezi. Bu katliamı, önce katliamdan kurtulan Serdar Doğan, bir Tiyatro oyunu olarak yazmış ve sahnelenmişti. Katliamın küllerinden ‘Simurg’ doğmuştu. Genco Erkal’da geçtiğimiz yıl, Dostlar tiyatrosu’nun 39 yıllık tecrübesi ile katliamı ‘Sivas 93’ adıyla sahneye uyarlamıştı. ‘Sivas 93’, kendi gerçeğiyle yüzleşmek istemeyen Türkiye toplumu için çok önemli bir oyun. Asiye nasıl Kurtulur, Rosenbergler Ölmemeli, Kafkas Tebeşir Dairesi, Ağrı Dağı Efsanesi, Bir Delinin Hatıra Defteri gibi çok önemli oyunlara imza atan Dostlar Tiyatrosu şimdi de Sivas katliamına imza atmış. Oyun, 3 ayda 74 kez oynanmış ve 76 bin kişi izlemiş.

Tiyatronun seyirci sıkıntısı yaşadığı bir dönemde, ilgili bir çok kişi, 76 bin izleyicinin çok önemli olduğunu belirtiyor. Oyun, vicdanını henüz yitirmemiş birçok çevrede güçlü bir etki yarattı, ses getirdi. Herhalde bu sesin de etkisiyle Dostlar Tiyatrosu’nun ‘Sivas 93’ oyununa Afife Jale adına yapılan ‘Yapı Kredi Sigorta Afife Tiyatro Ödülleri’ kapsamında ‘mansiyon’a layık görülmüş. ‘Sivas 93’ün müziklerini yapan Fazıl Say’da ‘En iyi müzik’ dalında aday gösterilmiş.

Adı Dostlar Tiyatrosu ile bütünleşen Genco Erkal, bu ‘ödülün’ hem tiyatrolarına hem de Sivas'ta yitirilen insanların anılarına saygısızlık olduğunu gerekçe gösterek, topluma ve insana en zor koşullarda bile tiyatro yoluyla hizmet vermekte direnen onlarca sanatçının umudu, coşkusu, emeği ve özverisine dönüşen 39 yıllık tiyatroya verilen ‘teşvik ödülünü’ haklı olarak reddetti. Zira Dostlar Tiyatrosu’na ve oyuna verilen ‘mansiyon’un sözlükteki karşılığı bu haklılığı ortaya koyuyor. Mansiyon sözcüğü sözlükte, “bir yarışmada konulan ödüle yeterli nitelikte görülmemekle birlikte, anılmaya değer bulunan yapıta verilen derece” olarak tanımlanıyor. Dostlar Tiyatrosu bu nedenle yaptıkları açıklamada, “oyunlarıyla ilgili böyle bir değerlendirmeyi kabullenmenin, yaptıkları işe ve Sivas’ta yitirdiğimiz insanların anısına saygısızlık olduğunu” söyledi.

Genco Erkal’da yaptığı açıklamada “Mansiyon teselli armağanı gibi bir şeydir. Böyle bir nitelendirme bize çok ağır geldi. Biz yaptığımız işe çok saygı duyuyoruz. Çok önemli buluyoruz. Sivas’ta yitirdiğimiz insanların anısına böyle bir oyunu yaptık. Böyle nitelenmiş bir yarım ödülü kabullenmenin onların anısına saygısızlık olacağını, kendi yaptığımız işe karşı da bir saygısızlık olacağını düşünerek biz bu ödülü reddettik” dedi.

Bu yapıtın, son yıllarda gördüğü en çarpıcı ve duyarlı tiyatro eserlerinden olduğunu belirten ve oyunun müziklerini yapan Fazıl Say'da “Genco Erkal ve Dostlar Tiyatrosu’nun, Afife Jale Ödülleri’nde mansiyon kazandığını duyduğumuzda bu hepimizin tuhafına gitmişti. Onların son karar olarak, bu ödülü almayı reddetmesi ve bunu sert dille yazılmış bir basın bildirisiyle sunması çok doğru olduğunu” belirterek ödüllere ‘gölge düşmüştür’ dedi.

Adına ödüller dağıtılan Afife Jale’nin tiyatroda yasakları ve tabuları kıran ‘ilk Türk ve müslüman kökenli kadın oyuncu’ olduğu düşünülürse onun adına verilen ödüllere düşen bu ‘gölge’yi görmemek mümkün değil. İki darbe dönemini yaşamış, bütün engellere ve zorluklara rağmen tiyatroda toplumun sesi ve vicdanı olmaya devam etmiş, yaşarken efsane olmuş bir tiyatroya hem de Sivas Madımak gibi bir katliamı sahneye taşıdıkları bir oyundan sonra amatör tiyatrolara verilen ödüle layık görmek herhalde 1919’da yasaklara rağmen karanlığı yırtan, bütün zorluklara rağmen tiyatro yapan Afife Jale'nin de kemiklerini sızlatmıştır.

Necdet SARAÇ 

<!--

var prefix = 'ma' + 'il' + 'to';

var path = 'hr' + 'ef' + '=';

var addy35479 = 'necdetsarac' + '@';

addy35479 = addy35479 + 'birgun' + '.' + 'net';

var addy_text35479 = 'necdetsarac' + '@' + 'birgun' + '.' + 'net';

( '' );

35479 );

( '' );

//-->n

<!--

( '' );

//-->

<!--

( '' );

//-->

BİRGÜN - 26 Nisan 2008