Sansürde son perde
 
TRABZON Devlet Tiyatrosu'nun sahnelediği ‘Düğün Ya da Davul’ adlı oyunda, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın bazı sözlerine yapılan taşlamalar üzerine 4 tiyatrocuya ihtar cezası verildi, bazı replikler de oyun metninden çıkarıldı.

Trabzon Devlet Tiyatrosu, Rize İsmail Kahraman Kültür Merkezi’nde 26 Aralık 2007’de Haşmet Zeybek’in yazdığı, Volkan Özgömeç’in yönettiği, ‘Düğün Ya da Davul’ adlı oyunu sergilemişti. Oyunun bir bölümünde oyuncular izleyenlere dönerek, ‘Başbakan kimden korkar?’ sorusunu yöneltmiş, izleyicilerin verdiği değişik cevaplar sonrası tiyatro oyuncusu kendi sorusunu, “Başbakan ABD’den korkar” diye yanıtlamıştı.

Oyun içinde ayrıca Başbakan Erdoğan’ın söylediği “Ananı da al git”, “Burası yan gelip yatma yeri değildir” sözleri de kullanılınca, bu sözlere tepki gösteren bazı izleyiciler salonu terketmişti. Rize Valisi Kasım Esen de, oyunun sonunda yaptığı açıklamada, “Sanat özgürce yapılabilmelidir. Ama devletten maaş alan bir tiyatro ekibinin oyunlarında siyasi mesaj vermesi etik değildir. Benim orada tiyatroya müdahalem sözkonusu olamazdı. Oynadıkları oyun programda olan bir oyundur. Eğer senaryoya uymamışlarsa, bir suç işleyip kuralı ihlal etmişlerse gerekli inceleme yapılır. ‘Başbakan ABD’den korkar’ gibi bir ifade Türkiye Cumhuriyeti’nde Başbakanlık yapmış herkese atfen söylenmiş bir söz. Bu etik bir söz değildir” demişti. Vali Esen ayrıca konuyla ilgili soruşturma açılması için de girişimlerde bulunacağını söylemişti.

Olayın gazetelerde yer alması üzerine Devlet Tiyatroları Genel Müdürü Lemi Bilgin, geçen Ocak'ta Trabzon’a gelmiş ve konuyla ilgili incelemelerde bulunmuştu. Yapılan soruşturma sonucunda Trabzon Devlet Tiyatrosu Müdürü Murat Gökçer, oyunun yönetmeni Volkan Özgömeç ile oyuncular Halil Ayan ve Erşan Utku Ölmez’e ihtar cezası verildi.

Ayrıca oyundaki ‘Ananı da al git’, ‘Burası yan gelip yatma yeri değildir‘ replikleri metinden çıkarılırken, ‘Başbakan kimden korkar?’, ‘Başbakan ABD’den korkar’ repliği de sadece, ‘Başbakanlar kimden korkar?’ haline dönüştürüldü.

SİVİL TOPLUM ÖRGÜTLERİNDEN TEPKİ  

Tiyatroculara ceza verilmesi ve oyun metninin değiştirilmesine Trabzon’daki sivil toplum örgütleri tepki gösterdi. Kültür Sanat - Sen Trabzon İl Temsilcisi Nermin Karademir, bazı STÖ temsilcileriyle Trabzon Gazeteciler Cemiyeti’nde bir basın toplantısı düzenledi. Karademir, şunları söyledi:

“Son günlerde, devletin kültür politikalarını kendi ideolojik kalıplarına çekmek isteyen bazı kesimler, devlet tiyatroları aleyhinde yönlendirme haber ve yorumlar yayınlamaktadır. Son olarak Trabzon Devlet Tiyatrosu’nun sahnelediği ‘Düğün ya da Davul’ adlı oyun, bu senaryonun bir parçası olarak hedefe oturtulmuştur. Tamamen sanatsal eleştiri çerçevesinde, Başbakan Erdoğan’ın sözlerine yapılan gönderme ve taşlamalar üzerinden, yeni bir karalama kampanyası başlatılmıştır. Trabzon’da ve ülkemizin bir çok şehrinde onbinlerce seyircinin büyük ilgisini toplayan bu oyun, Rize’deki temsilinde de ilgi ve coşkuyla izlenmiştir. Hatta Rize Valisi çiçek vererek oyuncuları kutlamıştır. Ancak sanat ve kültürü, Cumhuriyet karşıtı ideolojileri için zararlı bulan bazı kesimler, temsilin ardından, sözde Başbakan’ı savunmak adına siyasi bir tartışma başlatarak, Devlet Tiyatroları’nın işlevine, hatta varlığına tahammül edemediklerini ortaya koymuşlardır. Siyasi erkin etkisiyle, yürütülen soruşturmalar sonucu, Trabzon Devlet Tiyatro’sundaki bazı oyuncular ceza almış, en önemlisi de, ilgili replikler çıkartılarak, oyun resmen sansürlenmiştir. Sanata sansür çağrısı yapan, Devlet Tiyatrolarını ve çalışmalarını hedef gösteren, kışkırtıcı haber ve yorumları kınıyor, kamuoyunu duyarlı olmaya, tiyatrolarına sahip çıkmaya davet ediyoruz.”

İhtar cezası alan Trabzon Devlet Tiyatrosu sanatçıları ise konuyla igili açıklama yapmaktan kaçındı.

Bu arada, Haşmet Zeybek’in yazdığı Volkan Özgömeç’in yönettiği oyunda Halil Ayan, Erşan Utku Ölmez, Fatih Dokgöz, Fatih Topçuoğlu başrolleri paylaşıyor. Oyunun Trabzon Devlet Tiyatrosu’nun internet sayfasındaki tanıtımında, ‘Fukara evliliğinin düzene karşı, para evliliğinin ise düzene uygun olduğunu gösteren oyunumuzda ahlak - para ilişkisi siyasal düzene bağlanıyor. Gelin mutsuzdur çünkü fakir oğlanı sevmektedir. Zaman zaman seyirciyle de söyleşerek sosyal, siyasal taşlamalar yapılır. Oyunun dili; köy deyimleri başta olmak üzere halkın çeşitli yörelerinin deyim ve sözleriyle kaba, yer yer saçmaya varan halk mizahı ile donatılmıştır’ denildi.

Osman ŞİŞKO/TRABZON, (DHA)
HÜRRİYET - 17 Mart 2008