UNESCO'nun ödüllendirdiği Alevi dedesi

Birleşmiş Milletler’in kültür kuruluşu UNESCO, Alevi- Bektaşi dünyasının çok önemli isimlerinden Dertli Divani mahlaslı Veli Aykut’u, “Yaşayan İnsan Hazinesi” seçti.

Dertli Divani’nin bu ödülü almasının gerekçesi, Alevi- Bektaşilerin cem ibadetinde 12 hizmetten biri olan zakirliği sürdürmesi olarak açıklandı. Ünlü sanatçılardan Neşet Ertaş da abdallık geleneğini temsildeki başarısı nedeniyle aynı kategoride ödül aldı.

Dertli Divani’ye ödülü 26 Kasım saat 18:30’da Lütfi Kırdar Salonu’nda düzenlenecek törenle verilecek.

UNESCO’nun ödülüyle ilgili değerlendirme yapan Dertli Divani, zakirliğin Alevi- Bektaşi inancında cemde yapılan 12 hizmetten biri olduğunu, zakirin deyiş, duaz-i imam, tevhid, miraçlama ve semahı bağlamasıyla seslendirdiğini, zakirliğin Alevi- Bektaşi inancının kuşaklar boyunca devamında kilit rol oynadığını söyledi. Ödülün, Alevi- Bektaşi ibadet anlayışının resmi makamlar tarafından kabulü anlamına da geldiğini ifade eden Dertli Divani, “Ben bu ödülü birinci derecede ustam ve atam olan, 1990 yılında Hakk’a yürüyen babam Büryani’den aldığım miras ile Şanlıurfa, Gaziantep ve Adıyaman’daki ustalar adına alıyorum” dedi.

Dertli Divani kimdir?

Dertli Divani, 1962 yılında Şanlıurfa’nın Kısas köyünde doğdu. Babası, asıl adı Hamdullah olan Aşık Büryani’dir. Küçük yaşlarda bağlama çalmayı öğrenen, şiir yazan ve cemlerde bulunan Dertli Divani, hem kendi şiirlerini hem de babası ya da başka aşıkların şiirlerini besteliyor. Mahlasını oluşturan Dertli bölümünü 1978 yılında Emrullah Efendi, birkaç ay sonra evlerini ziyaret eden Bektaş Efendi ise Divani bölümünü verdi. Dertli Divani’nin pek çok eseri, sanatçılar tarafından seslendirildi. Divani’nin eserlerini seslendirenler arasında Arif Sağ, Zülfü Livaneli, Belkıs Akkale, Musa Eroğlu, İlyas Salman, Sabahat Akkiraz, Güler Duman, Gülcihan Koç, Deste Günaydın, Erdal Erzincan, Tolga Sağ, İlkay Akaya, Yavuz Bingöl, Kıvırcık Ali var. ”Serçeşme”, “Diktiğimiz fidanlar”, “Kısas semahı”, “Nurhak semahı”, “Turnalar semahı”, “bilesin”, “altım üstüm kaç kuruşluk” gibi eserleri, en fazla bilinen eserlerinden sadece birkaçıdır.

Albümleri

Divani’nin 5 solo albümü bulunuyor. Ayrıca 12 karışık albümde okudu. 1989 yılında “Divane Gönül”ü (Arif Sağ’ın bağlaması eşliğinde ilk albüm), 1992’de “Diktiğimiz Fidanlar”, 1996’da “Duaz-i imam”, 2000 yılında “Serçeşme”, 2005 yılında da “Hasbıhal” adlı albümleri dinleyici ile buluşturdu. Divani'nin programları pek çok yerel ve ulusal televizyonda yayınlanıyor.

Sadece ozan değil aynı zamanda dede

Dertli Divani, sadece Türkiye’de değil, dünyanın pek çok yerinde Alevi- Bektaşilerin görmek, bilgi ve görgüsünden, insan-ı kamilliğinden nasiplenmek istediği bir isim. Ozanlık geleneğini sürdürüyor, zakirlik yapıyor ama onun en önemli özelliklerinden biri ikrar ve görgü cemlerini de yürütüyor olması...

O, bir Alevi- Bektaşi dedesi. Kahramanmaraş’ta 21 yıldır kesintisiz  ikrar- görgü cemi yapıyor. Son 10 yıldır Konya- Beyşehir Şamlar köyü, son 3 yıldır Abdal Musa derneğinde, son 5 yıldır Almanya ve Hollanda’da cem yürütüyor. Dünyanın neresinde olursa olsun Hacı Bektaşi Veli dergahının postnişini Veliyettin Hürrem Ulusoy’u temsilen, dergahtan alınan icazetle cem yürüten Dertli Divani, Alevi- Bektaşi dünyasını deyişleriyle coşturuyor. TRT 2004 yılında Hacı Bektaşi Veli ve Cem Töreni adlı bir belgesel hazırlayarak yayınladı. İkrar- görgü cemi töreni Nurhaklar'da çekildi. Bu cemin en önemli özelliği orijinal haline sadık kalınmasıydı. Cem törenini yürüten dede Dertli Divani idi. Bu belgesel, çok izlenen bir çalışma oldu ve defalarca TRT'de ekranlara geldi. 

Yaşayan İnsan Hazineleri nedir?

Somut olmayan kültürel mirası koruma çerçevesinde verilen “Yaşayan İnsan Hazineleri” ödülünü, sanatını usta-çırak ilişkisi ile öğrenen, bilgi ve becerisini uygulamada üstün, konusunda ender bulunan bilgilere sahip olan, kendisini yaptığı işe adayan, bilgi ve becerilerini çırağa aktarma becerisi olan kişiler alıyor.