Noel Baba Bektaşi mi?

Alevilerin Sesi Dergisi'nden FUAT ATEŞ'in çarpıcı haberi:

Yeni yılın Muharrem matemi ile çakıştığı şu günlerde, yılbaşı kutlamalarına yönelik tartışmalar sürerken, bilim çevrelerinin Noel Baba’nın ‘Bektaşi dervişi Sarı Saltuk’ olduğuna yönelik önemli iddiaları gündeme geldi.

Geçtiğimiz günlerde; Alevi inancı gereği matem olarak kabul edilen Muharrem ayının, bu yıl, yılbaşına denk düşmesi nedeniyle Aleviler tarafından kutlanılmayacağına yönelik açıklamalar sıkça gündeme geldi. Konuyla ilgili tartışmalar sürerken bir başka konu bilim çevreleri tarafından tartışılmaya başlandı. Hıristiyan dünyasında Noel Baba olarak bilinen Aziz Nicholaos’un aslında, Hacı Bektaş Veli’nin Velâyetnamesi’nde ismi geçen Sarı Saltuk adlı Bektaşi dervişi olduğu iddia ediliyor. Velâyetname ve Bektaşi el yazmalarına dayandırılan bu iddia da, Sarı Saltuk’un hayat hikâyesiyle, Noel Baba ile ilgili efsanelerle arasında önemli benzerlikler dikkati çekiyor...

Velâyetname’de Sarı Saltuk...

Hacı Bektaş Veli’nin Velâyetnamesi’nde yer alan Sarı Saltuk adlı derviş, hünkâr tarafından Rumeli’ye Bektaşiliği yayması için görevlendirilen bir derviş olduğu belirtiliyor. Tarihi kaynaklarda Hıristiyan toplumu arasında sevilen bir kişi olan Sarı Saltuk, dönemin Şeyhülislamı Ebu Suud tarafından ‘Hıristiyan azizi’ olarak tanımlanıyor...

Velâyetnamede geçen hikâyeye göre; “Sarı Saltuk, Ulu Abdal ve Küçük Abdal ile Karadeniz’den Romanya kıyılarına oradan da Kalikarya adlı bir kaleye çıkıyorlar. Kaleyi zalim voyvodanın esaretinden kurtarıyorlar. Kale aranırken, karanlık ve rutubetli mahzenlerden yüzlerce çocuk çıkarılıyor. Bu çocuklar, ailelerinden fidye alınmak için çalınmış zengin çocuklarıdır. Bu sırada sene 1263’tür, mevsim ise kıştır. Ocak ayının ilk günüdür. Her taraf karlar altında bembeyazdır. Gaddar Voyvoda tarafından çalınmış yavrularının matemi içinde bulunan Hıristiyan ahali, peygamberleri İsa’nın doğum gününü neşeyle kutlamak olanağından yoksundur. O, sırada uzaklardan gittikçe yaklaşan bir çan sesi duyuluyor. Kiliselerinkine hiç benzemeyen acayip bir çan sesi duyuyorlar. Mesih’in geleceğine inanmış bulunan bütün Hıristiyanlar, bu garip çan sesini duyarak kapıldıkları bir ümitle sokaklara fırlıyorlar ve biraz sonra, aralarında, sarı çizmeleri ile altın sarısı sakalları ile güleryüzü ile Sarı Saltuk’u görüyorlar. Çanlar onun kızaklarında çalınmıştır. Ve o kızaklar biraz sonra hepsi de sahiplerine dağıtılacak olan altınlarla, elmaslarla ve bütün bunlardan kat kat kıymetli olan çalınmış çocuklarla doludur. Halk bu günü seneler boyu kutlayarak, Sarı Saltuk’u minnetle anmaktadırlar” deniyor…

‘Ho-ho-ho’ değil, ‘Hü-hü-hü’

Konuyla ilgili bir makale yazan Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Merkezi öğretim üyesi Prof. Dr. Belkıs Temren, yazısında Noel Baba ile Sarı Saltuk arasındaki benzerlikleri ortaya koyuyor. Prof Dr. Temren’in makalesinde şu görüşlere yer veriliyor: “Bektaşi geleneğinde Noel Baba’nın gerçek kimliği Sarı Saltuk’dur. Giysisiyle, “Hü-hü-hü” şeklindeki üçlü niyazlamasıyla, çam ağaçlarındaki mumlarıyla, kızaklarıyla Türk gelenekleriyle süslenmiş derin bir anlatıma sahiptir. Bektaşi gelenekleri Noel Baba - Sarı Saltuk ilişkisini anlatırken şu sorgulamaya yer verir: “Başka hangi kültürde Noel Baba’nınkine benzer bir kıyafeti ve hangi dilde Ho-ho-ho diye seslenmeyi görüyorsunuz? Ho, hü veya hu’nun farklılaşmış söylenişidir. Kıyafete gelince, bu, Türk dervişlerinin kıyafetidir. Bu kıyafetle de ne Antalya’nın sıcağında dolaşılır ne de güneyin herhangi bir yerinde. Sarı Saltuk’un gerçek güzergâhı olan ve daha çok dolaştığı yerler olan Trakya ve Balkan’lardaki Türk dervişlerin kıyafetleridir”

Alevihaber.com - 4 Ocak 2008